Chẩn đoán ung thư ruột bằng … chó

Unknown
·
13:37 Make a comment!

Xin nói ngay rằng tựa đề trên không có ý đùa, mà một công trình nghiênn cứu khoa học nghiêm chỉnh. Chó có thể chẩn đoán ung thư, và độ chính xác của chẩn đoán có thể còn cao hơn cả những phương pháp hiện đại. 

Ung thư ruột là một trong những bệnh đáng quan tâm, vì tần số xuất hiện càng ngày càng tăng và có thể giảm tuổi thọ cho bệnh nhân.  Xác suất sống sau khi chẩn đoán tùy thuộc vào giai đoạn của ung thư.  Theo nghiên cứu ở Mĩ, nếu ung thư ở giai đoạn 1, xác suất sống sau 5 năm có thể cao hơn 90%, nhưng nếu ở giai đoạn 3 thì xác suất sống sót sau 5 năm chỉ 20 đến 30%.  Hàm ý của những con số này là nếu bệnh được phát hiện sớm và điều trị sớm, có thể cứu sống nhiều bệnh nhân.  

Nhiều hiệp hội chuyên khoa đã ra khuyến cáo nên tầm soát ung thư ruột sớm ở những cá nhân có nguy cơ cao.  Một số yếu tố nguy cơ có thể cho bác sĩ những tín hiệu nguy cơ cao.  Gần 90% những ca ung thư ruột xảy ra ở những cá nhân trên 50 tuổi.  Một số yếu tố khác như tiền sử ung thư của cá nhân và tiền căn ung thư trong gia đình.  Tuy nhiên, những yếu tố này chỉ có giá trị “tín hiệu”, trong thực tế rất khó sử dụng những yếu tố này để xác định ung thư cho một cá nhân.  

Phương pháp tầm soát ung thư ruột là xét nghiệm máu trong phân (còn gọi là fecal occult blood test hay FOBT).  Phương pháp này thường áp dụng cho cá nhân trên 50 tuổi, với mục đích chính là xem có máu đỏ thẩm hoặc đỏ tươi trong hoặc trên phân.  Tuy nhiên, một nhược điểm của phương pháp này là độ chính xác không được cao.  Theo thống kê, cứ 100 người mắc bệnh ung thư ruột, FOBT chỉ phát hiện được 30 hay cao lắm là 60 người.  Nói cách khác, có đến 70% ca ung thư ruột có thể bị FOBT “bỏ sót”! 

Trong nỗ lực tìm một phương pháp tầm soát tốt hơn, các nhà nghiên cứu quay sang … chó.  Gần 30 năm trước, hai bác sĩ người Anh tường thuật rằng bệnh nhân của họ cho biết chó có thể ngửi các nốt ruồi và biết rằng bệnh nhân đó bị ung thư hay không.  Đến năm 2001, các nhà nghiên cứu Anh làm một thử nghiệm sơ khởi và thấy quả thật chó có thể phát hiện ung thư bàng quang qua ngửi nước tiểu.  Trong công trình nghiên cứu sơ khởi này mức độ thành công của chó khá cao, và các nhà nghiên cứu kết luận rằng chó có thể huấn luyện để chẩn đoán ung thư.  Với giả thuyết chó có thể ngửi ung thư, các nhà nghiên cứu Nhật đã thực hiện một nghiên cứu để thẩm định khả năng phát hiện ung thư của chó.  

Phương pháp nghiên cứu rất thú vị!  Các nhà nghiên cứu khởi đầu huấn luyện một chú chó 8 tuổi có tên là Labrador để ngửi hơi thở của bệnh nhân ung thư và ngửi phân.  Thời gian huấn luyện kéo dài đến 3 năm (2003 đến 2005).  Sau đó, họ chọn 33 bệnh nhân ung thư ruột già và trực tràng, và 132 người bình thường (không mắc bệnh ung thư).  Mỗi cá nhân yêu cầu thở và các nhà nghiên cứu “thu lại” khoảng 100 đến 200 ml hơi thở trong một bọc plastic chuyên dụng.  Ngoài ra, các nhà nghiên cứu còn lấy phân của bệnh nhân để chó xét nghiệm.  Nếu chó ngửi đúng ung thư thì được thưởng một xuất ăn, và ngồi xuống trước mẫu; còn nếu không phải ung thư thì chó bỏ đi (và dĩ nhiên là cũng có phần thưởng một xuất ăn!)

Black Labrador  
Chó ngửi mùi có thể biết cá nhân bị ung thư hay không

Kết quả nghiên cứu thật triển vọng.  Trong số 33 bệnh nhân, chó phát hiện đúng 30 bệnh nhân, hay nói theo ngôn ngữ y khoa là độ nhạy 91%.  Trong số 132 người không mắc bệnh, chó “chẩn đoán” không bệnh chính xác đến 99% (còn gọi là độ đặc hiệu).  Khi cho chó ngưởi phân, độ nhạy cao đến 97% và độ đặc hiệu cũng 99%.  Kết quả xét nghiệm bằng phương pháp FOBT cho thấy độ nhạy là 70% và độ đặc hiệu là 85%.  Nói cách khác, khả năng “chẩn đoán” của chó cao hơn rất xa so với phương pháp xét nghiệm phổ biến hiện nay!  Kết quả trên được công bố trên tập san Gut vào cuối tháng 1 năm 2011.   

Kết quả nghiên cứu trên đặt ra nhiều câu hỏi và giả thuyết.  Như đề cập trên, ý tưởng dùng chó trong việc phát hiện ung thư không phải mới.  Ngoài công trình nghiên cứu ở Anh vào năm 2001 dùng chó để phát hiện ung thư, các nhà nghiên cứu Mĩ đi thêm một bước với một nghiên cứu qui mô hơn, cẩn thận hơn và táo bạo hơn: dùng chó chẩn đoán ung thư vú.  Kết quả của công trình nghiên cứu này cho thấy đối với ung thư vú, chó có thế phát hiện chính xác 98% ca bệnh!  Ngay cả đối với ung thư phổi, kết quả cho thấy độ chính cao hơn trường hợp ung thư vú!  Tuy nhiên, đối với ung thư phổi, kết quả nghiên cứu này cho thấy rõ ràng là chó có thể chẩn đoán ung thư chính xác hơn máy X quang. 

Tại sao chó có khả năng phát hiện ung thư chỉ qua ngửi hơi thở hay ngửi phân?  Cho đến nay, không ai biết được câu trả lời chính xác.  Nhưng các chuyên gia ung thư học tin rằng các bướu ung thư có thể phát sinh mùi đặc trăng qua hơi thở, da và phân. Như vậy, kết quả này đưa đường chỉ lối cho giới nghiên cứu tìm cách phát triển một phương pháp nào đó, có thể là hóa học, để phát hiện các đặc tính của hơi thở và qua đó chẩn đoán ung thư.  Hiện nay, chúng ta chưa có các phương tiện để phân tích mùi như thế, nhưng trong chó có thể làm được.  Nên nhớ rằng mũi của chó rất nhạy, nhạy hơn mũi người cả vạn lần!

Kết quả trên và nhiều kết quả trước đó có thể là bằng chứng để dùng chó chẩn đoán ung thư?  Câu trả lời là chưa.  Cho dù chó có thể chẩn đoán chính xác hơn các phương tiện y khoa, chó vẫn chưa sử dụng đại trà trong chẩn đoán và tầm soát ung thư.  Lí do đơn giản là chi phí huấn luyện chó rất đắt tiền và rất lâu.  Ngoài ra, vì tuổi thọ và lão hóa, mỗi chú chó chỉ có thể làm công tác xét nghiệm 10 năm, chứ không lâu hơn được.  Tuy nhiên, nếu một xét nghiệm FOBT tốn 1000 hay 2000 USD thì lợi ích trong việc dùng chó để phát hiện ung thư cần phải được nghiên cứu và phân tích thêm.  Thật ra, chỉ cần vài tính toán đơn giản, tôi nghĩ rằng kết quả phân tích như thế sẽ cho thấy dùng chó có hiệu quả kinh tế hơn là dùng các thiết bị hiện đại. 

Tham khảo:  
1.  McCulloch M, et al.  Diagnostic accuracy of canine scent detection in early- and late-stage lung and breast cancer.  Intergative Cancer Therapies 2006; 5(1):1-10.
2.  Williams H, Pembroke A.  Sniffer dogs in the melanoma.  Lancet 1989; 1:734.  
3.  Church J, Williams H.  Another sniffer dog for the clinic? Lancet 2001; 358:930.   
4.  Willis CM, et al.  Olfactory detection of human bladder cancer by gogs: proof of principle study.  BMJ 2004; 329:712-4.
5.  Sonoda H, et al. Colorectal cancer screening with odour material by canine scent detection.  Gut công bố online 1/2011.

Đăng nhận xét

Templated by Blogger Items
·
(c) Dương Quảng Hàm - No.1
item